Από τον 18o αιώνα το μοναστήρι της Παναγίας Σπηλιανής έχει παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο όχι μόνο στη Νίσσυρο αλλά και στα γύρω νησιά, χάρη στη θεωρούμενη ως θαυματουργή εικόνα στο καθολικό της, το οποίο έχει σκαφτεί στον κάθετο ηφαιστειακό βράχο. Βρίσκεται πλάι στο κάστρο των Ιωαννιτών ιπποτών και η ανάβαση εκεί, ειδικά το απόγευμα, είναι μια συναρπαστική στιγμή του ταξιδιού σας στο νησί.
Οπως πιστεύεται η μονή κτίστηκε το 1600 και το καθολικό, στη σπηλαιώδη φυσική κοιλότητα, δυο αιώνες νωρίτερα. Η γιορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου διαρκεί 9 ημέρες (6-15 Αυγούστου). Στη διάρκειά τους οι γυναίκες προσκυνήτριες κάνουν καθημερινά 300 μετάνοιες, ψέλνουν το μοιρολόι της Μεγαλόχαρης και ανήμερα της Παναγίας γίνεται πομπή και μια μεγάλη γιορτή στο Μανδράκι. Το βράδυ στήνεται ο χορός που αποκαλούν «η κούπα της Παναγιάς»: η πρώτη του χορού κρατάει μια κούπα ενώ χορεύει και όποιος μπαίνει στο χορό ρίχνει χρήματα για την Παναγία και το νησί.
