Το μουσείο Προϊστορικής Θήρας στα Φηρά, είναι ένα από τα σημαντικότερα της Ελλάδας. Φιλοξενεί ευρήματα που προέρχονται από τις ανασκαφές της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας στο Ακρωτήρι, από τις παλαιές ανασκαφές του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου, από τις ανασκαφές της ΚΑ΄ Εφορείας Αρχαιοτήτων σε διάφορες θέσεις.
Με την έκθεση γίνεται μια προσπάθεια να σκιαγραφηθεί η πορεία της Θήρας στους Προϊστορικούς χρόνους μέσω επιλεγμένων ευρημάτων από τις χιλιάδες που υπάρχουν στις αποθήκες, μια πορεία που κατέστησε το νοτιότερο νησί των Κυκλάδων ένα από τα σπουδαιότερα αιγαιακά κέντρα κατά τον 18ο και 17ο αιώνα π.Χ. Το μουσείο μπορεί να θεωρηθεί ως προέκταση του αρχαιολογικού χώρου του Ακρωτηρίου, αφού στεγάζει τις τοιχογραφίες και τα κινητά ευρήματα του αστικού αυτού κέντρου στην περίοδο της μεγάλης ακμής του (17ος αι. π.Χ.). Παράλληλα, φιλοξενεί ευρήματα από πολλές άλλες θέσεις της Θήρας που χρονολογούνται από την 5η χιλιετία π.Χ. (Νεώτερη Νεολιθική περίοδος) ως τον 17ο αι. π.Χ. και δείχνουν το πέρασμα των ποικίλων πολιτισμών από το Αιγαίο σε μια μακρά περίοδο της Προϊστορίας. Ολα τα εκθέματα είναι σε εξαιρετική κατάσταση.
Το κτίριο
Η ιδέα για την ανέγερση τοπικού μουσείου αποκλειστικά για τα ευρήματα των ανασκαφών του Ακρωτηρίου ανήκει στον ανασκαφέα του προϊστορικού οικισμού, καθηγητή Σπυρίδωνα Μαρινάτο. Το οικόπεδο δωρήθηκε από τον Ευάγγελο Νομικό. Τα σχέδια έγιναν από τον αρχιτέκτονα Ιωάννη Κουμανούδη και η ανέγερσή του ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 1970. Ολοκληρώθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1980. Το κτίριο παραδόθηκε στην ΚΑ΄Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων το 1998-1999. Τον Αύγουστο του 1999 διατέθηκαν οι σχετικές πιστώσεις για την οργάνωση της έκθεσης, η οποία άρχισε αμέσως και περατώθηκε σε οκτώ μήνες. Ο δεύτερος όροφος διαμορφώθηκε κατάλληλα ώστε να ανταποκρίνεται στις ανάγκες ενός σύγχρονου μουσείου. Η μόνιμη έκθεση στεγάζεται στο δεύτερο όροφο του κτιρίου (600 τ.μ.,). Ο πρώτος όροφος στεγάζει εργαστήρια και περιοδικές εκθέσεις.
Μόνιμες εκθέσεις
Η Θήρα από τη Νεολιθική εποχή ως τη σεισμική καταστροφή. Στις προθήκες της αίθουσας Γ σκιαγραφείται η πορεία του νησιού απο τη Νεότερη Νεολιθική Περίοδο (4.500 π.Χ.) μέχρι τις αρχές της Υστεροκυκλαδικής Περιόδου (αρχές 17ου αι. π.Χ.). Περιλαμβάνεται νεολιθική κεραμική, πρωτοκυκλαδικά ειδώλια και αγγεία, πρωτοκυκλαδική κεραμική κ.α.
1|Η ανακάλυψη ενός αρχαιολογικού χώρου. Στον προθάλαμο (Α) του Μουσείου εκτίθενται εικόνες και κείμενα που αναφέρονται στην ιστορία της έρευνας της προϊστορικής Θήρας. Παρουσιάζονται οι ανασκαφές που έγιναν στο νησί στα τέλη του 19ου αιώνα, στη Θηρασιά, στο Ακρωτήρι και αλλού.
2|Η γεωλογία της Θήρας. Η μικρή έκθεση στο χώρο Β εξιστορεί τη γεωλογική πορεία της Θήρας, με την έντονη ηφαιστειακή δραστηριότητα, που φαίνεται να άρχισε περίπου πριν από 1,5 εκατομμύριο χρόνια.
3|Η πόλη του Ακρωτηρίου στην ακμή της. Ενότητες της έκθεσης:
- Ενα αστικό κέντρο
- Μια αναδυόμενη γραφειοκρατία
- Τοιχογραφίες: μια μνημειώδης τέχνη
- Κεραμική: αφθονία και πολυτέλεια
- Από τη θηραϊκή αγγειογραφία στη θηραϊκή τοιχογραφία
- Κοσμήματα: η λαμπρότητα στην εμφάνιση
- Ενα κοσμοπολίτικο λιμάνι της Εποχής του Χαλκού
Η περίοδος της ακμής του Ακρωτηρίου (17ος αι. π.Χ.) ζωντανεύει με την ανάπτυξη τομέων της ζωής και της δραστηριότητας των κατοίκων της προϊστορικής πόλης. Το Ακρωτήρι είχε ήδη εξελιχθεί σε αστικό κέντρο και τη στιγμή του ενταφιασμού του από τη λάβα είχε ήδη φθάσει στο απώγειο της ακμής του. Μέσα στα σπίτια και στους δημόσιους χώρους βρέθηκε πληθώρα αντικειμένων, έτσι όπως τα άφησαν οι ιδιοκτήτες τους: είδη οικοσκευής, χάλκινα σκεύη, εργαλεία και όπλα, αντικείμενα που μαρτυρούν την άσκηση μεταλλοτεχνίας, καλάθια. Χαρακτηριστικά αντικείμενα εκτίθενται στην αίθουσα Δ1, ενώ μοναδικά ανάμεσα στα πολυάριθμα εκθέματα της περιόδου είναι τα γύψινα εκμαγεία επίπλων.
Οι τοιχογραφίες
Από τα πιο εντυπωσιακά εκθέματα του μουσείου είναι τα τοιχογραφικά σύνολα και αποσπάσματα άλλων, που βρέθηκαν σε ιδιωτικά και δημόσια κτίρια της πόλης του Ακρωτηρίου και εκτίθενται στην αίθουσα Δ3, με πιο γνωστά τα εξής:
- τοιχογραφία Γυναικών και Παπύρων
- τοιχογραφία της Ανοιξης με τα ερωτοτροπούντα χελιδόνια
- τοιχογραφία Πιθήκων
- Αφρικανός
- Σεβίζοντες πίθηκοι
- Πτηνό
- φυτικά θέματα
Οι τοιχογραφίες είναι εξαιρετικής σημασίας γιατί μας δίνουν πολύτιμες πληροφορίες για τη ζωή και το περιβάλλον. Ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να δει και την τεχνική κατασκευής τους, καθώς εκτίθενται χαρακτηριστικά αγγεία με ίχνη χρώματος, κομμάτια χρωστικών ουσιών και εξαρτήματα. Επίσης, μπορεί να δει την εξέλιξη της τεχνοτροπίας, συγκρίνοντας με θραύσματα παλιότερων τοιχογραφιών.
Αξιόλογα είναι τα πολυπληθή και πολυτελή πήλινα σκεύη που εκτίθενται στην αίθουσα Δ4.
Κοσμήματα, αγγεία, λίθινα σκεύη
Τα κοσμήματα που βρέθηκαν στο Ακρωτήρι είναι λιγοστά, προφανώς γιατί οι κάτοικοι πριν εγκαταλείψουν την πόλη πήραν μαζί τους τα πολύτιμα αντικείμενα. Χάντρες και περόνες από ημιπολύτιμους λίθους, οστό και και χαλκό, εκτίθενται στην αίθουσα Δ6. Ο κοσμοπολίτικος χαρακτήρας του Ακρωτηρίου και οι σχέσεις του με άλλες περιοχές του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου είναι το θέμα της αίθουσας Δ7. Εκτίθενται πήλινα αγγεία από διάφορες περιοχές του Αιγαίου, λίθινα σκεύη από την Κρήτη και την Ανατολική Μεσόγειο, καθώς και τοιχογραφίες με εξωτικά θέματα.
Ωράριο λειτουργίας
- 09:00-16:00, καθημερινά εκτός Δευτέρας
