Τα μονοπάτια, ένα μοναδικό δίκτυο διαδρομών 200 περίπου χιλιομέτρων δημιουργήθηκαν για τις ανάγκες κυρίως της αγροτικής και κτηνοτροφικής ζωής και είχαν καθημερινή χρήση. Τα παλιότερα απ΄αυτά έχουν ιστορία που αγγίζει την τρίτη χιλιετία π.Χ. Στις μέρες μας συνεχίσουν να οδηγούν σε εκκλησίες, παραλίες και υπέροχα τοπία και χρησιμοποιούνται από ντόπιους και ξένους πεζοπόρους. Μερικά από αυτά είναι λιθόστρωτα ή μαρμαρόστρωτα και άλλα χωμάτινα. Σε κάθε διαδρομή ο πεζοπόρος θα συναντήσει μοναστήρια και ξωκκλήσια, μνημεία του λαϊκού πολιτισμού όπως πηγάδια, βρύσες, περιστεριώνες, θεμωνιές, αρχαίους πύργους, απομεινάρια ορυχείων, αλώνια, ασβεστοκάμινα, μύλους και χιλιάδες μέτρα ξερολιθιάς.
Η καλύτερη εποχή για πεζοπορία στη Σίφνο είναι η άνοιξη και το φθινόπωρο όταν ο καιρός βοηθάει και η φύση είναι στα καλύτερα της. Βότανα, κέδροι, χαμηλή βλάστηση και αγριολούλουδα, μερικά από τα οποία προστατευόμενα, έχουν κατατάξει τη Σίφνο ανάμεσα στους 13 βοτανικούς παραδείσους της Ελλάδας και συναντόνται σε κάθε διαδρομή.
Ενδεικτικά αναφέρονται μερικά από τα μονοπάτια της Σίφνου:
- Από την Καταβατή (θέση «Φυρόγεια») ξεκινά το μονοπάτι που οδηγεί στο Μοναστήρι του Προφήτη Ηλία τ’ Αψηλού (το μονοπάτι αποκαταστάθηκε τα τελευταία χρόνια με χρηματοδότηση του προγράμματος Leader+).
- Στην περιοχή «Καδέ» (στο δρόμο προς το Βαθύ) έχει την αφετηρία του ένα σύντομο ανηφορικό μονοπάτι που οδηγεί στη Μυκηναϊκή Ακρόπολη στο λόφο του Αγίου Ανδρέα, όπου μπορεί κανείς να θαυμάσει τον αρχαιολογικό χώρο και την απίστευτη πανοραμική θέα της Σίφνου και των γειτονικών νησιών. Στην άλλη άκρη του αρχαιολογικού χώρου υπάρχει πολύ ενδιαφερόν εκθετήριο.
- Στα δυτικά του νησιού πλήθος παλιών μονοπατιών οδηγούν σε ξωκλήσια και Μοναστήρια, όπως οι Άγιοι Ανάργυροι οι Φτωχιανοί, ο Αϊ Στάθης, ο Ταξιάρχης της Σκάφης, η Παναγιά του Νήγιου, ο Αϊ Γιάννης το Μαύρο Χωριό.
- Στο βόρειο τμήμα της Σίφνου κάποια άλλα μονοπάτια «υπόσχονται» να οδηγήσουν τον επισκέπτη, μέσα από υπέροχες μυρωδιές της σιφναϊκής γης, σε εκκλησίες όπως ο ΆΙ Γιάννης, η Παναγιά τα Μάγγανα, ο Άι Γιώργης στα Λειβαδάκια, ο Άι Σώστης στα Μεταλλεία, ο Αϊ Σιλίβεστρος, ο Άι Νικήτας (όπου υπήρχε Αρχαίο Οχυρό), ο Άγιος Συμεών, ο Προφήτης Ηλίας του Τρουλακιού, ο Άι Νικόλας και ο Άι Γιώργης της Χερρονήσου.
- Από τον Πλατύ Γιαλό προς τον Αϊ Γιώργη της Φυκιάδας, από την περιοχή του Μονγκού προς την Παναγιά Τόσο Νερό, από τον Αρτεμώνα προς την Παναγιά την Πουλάτη (όπου μπορεί να φτάσει κανείς και από άλλο μονοπάτι από το Κάστρο), από το Βαθύ προς τον Πλατύ Γιαλό, τον Αϊ Νικόλα τα Αερινά και το Μαύρο Χωριό, από το Γλυφό (παραλία Φάρου) προς το Αποκοφτό (Χρυσοπηγή), από τα Εξάμπελα προς την Αγία Φωτεινή, τις Ερκιές και τους οικισμούς του Κάτω Πεταλιού και του Κάστρου, τα μονοπάτια εξασφαλίζουν στον επισκέπτη μοναδικές ευκαιρίες χαλάρωσης και απόλαυσης.
Τα τελευταία χρόνια, η τοπική κοινωνία, συνειδητοποιώντας ολοένα και περισσότερο την ανάγκη διάσωσης και προστασίας των μονοπατιών, καταβάλει συντονισμένη προσπάθεια για τον καθαρισμό, τη σήμανση και τη χαρτογράφησή τους. Την προσπάθεια στηρίζουν η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου (συνεχίζοντας το έργο που ξεκίνησε η Ν.Α. Κυκλάδων), ο Δήμος Σίφνου, η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, Εξωραϊστικοί και Επαγγελματικοί Σύλλογοι του νησιού και πλήθος εθελοντών. Σήμερα υπάρχουν στο νησί 8 επίσημα σηματοδοτημένες διαδρομές τις οποίες μπορεί να βρει ο επισκέπτης στο διαδύκτιο και σε ΄πεζοπορικούς χάρτες που διατίθενται στο νησί.
Συγκεκριμένα:
- Διαδρομή 1: Αρτεμώνας (Άη Λούκας) - Πουλάτη - Κάστρο - Σεράλια - Μονή Βρύσης - Άγιος Ανδρέας - Άγιοι Ανάργυροι οι Φτωχιανοί - Φυρόγεια
- Διαδρομή 2: Κάστρο - Καλαμάκι - Άγιος Ιωάννης Σιδερού - Φάρος - Αποκοφτό
- Διαδρομή 3: Απολλωνία - Κάτω Πετάλι - Μονή Βρύσης - Άγιος Θωμάς - Πλατύς Γιαλός
- Διαδρομή 4: Πλατύς Γιαλός - Μουσία - Φυκιάδα - Κοντού - Προφήτης Ηλίας του Κοντού
- Διαδρομή 5: Καταβατή - Ταξιάρχης Σκάφης με δυνατότητα:
- 5α: Μαύρο Χωριό - Άη Νικόλαος τ' Αερινά - Βαθύ ή
- 5β: Παναγιά του Νήγιου - Καλαμίτσι - Βαθύ
- Διαδρομή 6: Απολλωνία - Θεολόγος του Μονγκού -΄Αγιος Ελευθέριος με δυνατότητα:
- 6α: Μαύρη Σπηλιά - Καμάρες ή
- 6β: Παναγιά Τόσο Νερό - Φλάμπουρο - Αγία Μαρίνα - Ταξιάρχης Σκάφης - Φυρόγεια
- Διαδρομή 7: Άνω Πετάλι - Παναγιά του Πλατάνου - Άγ. Λάζαρος - Άγ. Συμεών - Τρουλλάκι
- Διαδρομή 8: Αρτεμώνας - Αγία Άννα - Παναγιά τα Μάγγανα - Άγιος Μηνάς - [Άγιος Σώστης] - Άγιος Νικήτας - Διαβρούχας - [Άγιος Φίλιππος] - Χερρόνησος
Πηγή: Ιστοσελίδα Δήμου Σίφνου
